Piše: Prim dr Radmila Pavić
Šta je artroza?
Artroza je degenerativno oboljenje zglobova, odnosno starenje zglobova. Artrozom su najčešće zahvaćeni zglobovi kuka, kolena, skočni zglob i zglobovi kičme jer oni trpe najveća opterećenja. Ređe su zahvaćeni sitni zglobovi šake, kao i zglob ramena. Artroze se javljaju posle 40. godine života, i kod muškaraca i kod žena, sa nešto većom učestalošću kod žena.
Degenerativne promene se prvo javljaju na zglobnoj hrskavici a potom na koštanim delovima i okolnom tkivu. Javlja se razmekšavanje i istanjenje hrskavice što dovodi do suženja zglobnog prostora. To dovodi do reakcije kosti koja se nalazi ispod hrskavice, kost se zgušnjava, stvaraju se nove koštane izrasline (osteofiti), menja se struktura kosti i stvaraju se pseudociste. Artroze mogu biti primarne i sekundarne.
Primarne artroze: artroze kojima se ne zna uzrok, kojima ne prethodi ni jedno poznato bolesno stanje, niti povreda.
Sekundarne artroze: artroze kojima se zna uzrok, nastaju kao posledica povrede, urođenih anomalija, upala zgloba, metaboličkih i endokrinih bolesti.
Kako se manifestuje bolest?
Zbog promena u zglobu javlja se bol koji je najizraženiji kod fizičke aktivnosti, ograničena pokretljivost zgloba, propadanje okolne muskulature (hipotrofija mišića). Povremeno može da se javi izliv i lokalno zapaljenje zgloba. Ujutru se javi ukočenost koja ne traje dugo i prođe posle razgibavanja. Promene vremenom uslovljavaju pojačavanje bolova, mirovanje dovodi do smanjenja bolova.
Sve ove tegobe: hronični bol, ograničena pokretljivoat i smanjena mogućnost obavljana svakodnevnih aktivnosti menjaju raspoloženje pacijenta i umanjuju kvalitet života.
Dijagnoza: klinički pregled, laboratorija, radiografsko snimanje, magnetna rezonanca po potrebi.
Prevencija:
- Regulisati telesnu težinu jer povećana telesna težina opterećuje zglobove, smanjuje pokretljivost osobe a smanjeno kretanje povećava težinu i imamao začaran krug. Osim toga iz masnog tkiva se luče različiti faktori zapaljenja koji ubrzavaju proces artroze.
- Vitamin A,E i D smanjuju rizik za artrozu
- Magnezijum utiče na nastanak ćelija hrskavičavog tkiva i smanjuje proces kalcifikacije hrskavice
- Glukozamin sulfat / hondroitin sulfat ulaze u sastav hrskavice i imaju pozitivan uticaj na artrozu
Terapija:
- Lekovi
- Fizikalna terapija individualno određena i dozirana (naročito kineziterapija)
- Edukacija pacijenta – saveti za režim šetnje i odmora, zaštitni rasterećujući položaj kod obavljanja aktivnosti
- Poboljšanje psiho-fizičke kondicije
- hirurško lečenje u najtežim slučajevima
Cilj lečenja:
- usporiti degenerativni proces
- smanjiti bolove
- smanjiti grč (spazam) mišića
- poboljšati funkciju zgloba
- sprečiti skraćenje mišića (kontrakturu)
